در ساختمان نهضت مقدس حسینی ،سه عنصر اساسی دخالت داشته است و در مجموع سه عامل به این حادثه بزرگ شکل داده است : یکی این که بلافاصله بعد از مرگ معاویه ،یزید بن معاویه فرمان می دهد که از حسین بن علی (ع) الزاما بیعت گرفته شود . امام در مقابل این درخواست امتناع می کند و از همین جا تضاد ومبارزه شدید شروع می شود .عامل دومی که در این نهضت تاثیر داشته است این است که پس از آن که امام به واسطه درخواست بیعت در چنین شرایطی قرار می گیرد که از  طرف یزید اصرار و از طرف ایشان انکار است به مکه مهاجرت می کند .پس از یکی دو ماه اقامت در مکه خبر این قضیه به مردم می رسد آن وقت مردم کوفه به خود  می آیند و امام را دعوت می کنند . اما دعوت مردم کوفه علت نهضت امام نیست ، نهضت امام علت دعوت مردم کوفه است . نه چنان که بعد از دعوت مردم کوفه امام قیام کرد ،بلکه بعد از این که امام حرکت کرد مخالفت خود را نشان داد و مردم کوفه از قیام امام مطلع شدند . چون زمینه نسبتا آماده ای وجود داشت مردم کوفه گرد هم ٱمدند و امام را دعوت کردند . عامل سوم ،عامل امر به معروف ونهی از منکر بود . این عامل را خود امام مکرر و با صراحت کامل و بدون آنکه ذکری از مسئله بیعت و دعوت اهل کوفه به میان آورد به عنوان یک اصل مستقل و یک عامل اساسی ذکر نموده و به این مطلب استناد کرده است .